Een warmtepomp past in vrijwel elk huis

Een hybride warmtepomp heeft meestal een binnenunit en een buitenunit. Maar er zijn ook andere types. Ze hebben allemaal zo hun eigen voor- en nadelen. Bekijk de verschillen en bepaal wat in jouw situatie het beste is.

• Ventilatielucht als warmtebron. Heeft jouw huis een mechanisch ventilatiesysteem, dan kun je ook kiezen voor een ventilatiewarmtepomp. Deze warmtepomp haalt warmte uit de lucht die afgezogen wordt, en gebruikt die voor het verwarmingswater. Je hebt geen buitenunit nodig.
• Monoblock warmtepomp voor binnen. Dit is een optie als je buiten geen ruimte hebt maar binnen wel. Bij deze warmtepomp zijn de binnen- en buitenunit samengevoegd in één apparaat dat in de woning wordt geplaatst. Er wordt een aan- en afvoerkanaal gemaakt in de gevel of in het dak om de buitenlucht aan te zuigen en afgekoeld weer uit te blazen. Met een monoblock-warmtepomp die in huis staat is er meer kans op geluidsoverlast in huis. Lees op de website van Milieu Centraal meer over de monoblock voor binnen.
• Als je binnen weinig ruimte hebt maar buiten wel, is een monoblock-warmtepomp voor buiten een idee. Deze warmtepomp wordt in de tuin, garage of schuur geplaatst, het liefst zo dicht mogelijk bij de woning. Omdat alle onderdelen zijn geïntegreerd in een buitenunit is de monoblock-warmtepomp voor buiten een stuk groter dan een standaard warmtepomp-buitenunit: zo’n 1 tot 3 keer het formaat van een buitenunit van een airco. Lees op de website van Milieu Centraal meer over de monoblock voor buiten.

Een volledig elektrische warmtepomp heeft vaak een binnenunit en een buitenunit. Maar er zijn ook andere types. Ze hebben allemaal zo hun eigen voor- en nadelen. Bekijk de verschillen en bepaal wat in jouw situatie het beste is:

• PVT-panelen als warmtebron. Is er voldoende ruimte op je dak en heb je nog geen zonnepanelen? Dan kan je pvt-panelen op het dak leggen. Deze panelen wekken stroom op én halen warmte uit het zonlicht en de buitenlucht. Je hebt geen buitenunit nodig. Het aantal panelen dat je nodig hebt is afhankelijk van type pvt-paneel en vermogen van de warmtepomp. De aanschafkosten zijn flink hoger dan die voor een standaard warmtepomp met buitenunit. Lees op de website van Milieu Centraal meer over de warmtepomp met pvt-panelen.
• Warmte uit de bodem. Woningen met ruimte om het huis heen kunnen een bodembron aanleggen. Hiervoor wordt in de tuin een smal gat geboord tot 80 meter diep. Bij zo'n bodemwarmtepomp heb je geen buitenunit nodig. Omdat het een ingrijpende actie is, en duurder dan een buitenunit, wordt het vaker toegepast in nieuwbouwwoningen. Lees op de website van Milieu Centraal meer over de warmtepomp met bodembron.

Er zijn ook volledig elektrische warmtepompen die uit één apparaat bestaan:

• Als je buiten geen ruimte hebt maar binnen wel, is een monoblock-warmtepomp voor binnen een optie. Hierin zijn de binnenunit en buitenunit samengevoegd in één apparaat dat in de woning wordt geplaatst. Er wordt een aan- en afvoer gemaakt in de gevel of in het dak om de buitenlucht aan te zuigen en afgekoeld weer uit te blazen. Met een monoblock-warmtepomp die in huis staat is er meer kans op geluidsoverlast in huis. Lees op de website van Milieu Centraal meer over de monoblock voor binnen.
• Als je binnen weinig ruimte hebt maar buiten wel, is een monoblock-warmtepomp voor buiten een idee. Deze warmtepomp wordt in de tuin, garage of schuur geplaatst, het liefst zo dicht mogelijk bij de woning. Omdat alle onderdelen zijn geïntegreerd in een buitenunit is de monoblock-warmtepomp voor buiten een stuk groter dan een standaard warmtepomp-buitenunit: zo’n 1 tot 3 keer het formaat van een buitenunit van een airco. Lees op de website van Milieu Centraal meer over de monoblock voor buiten.

Nee, op dit moment ben je niet verplicht om een hybride warmtepomp aan te schaffen. Vanaf 2026 gaat dit waarschijnlijk veranderen.

De overheid gaat vanaf 2026 eisen (via een normering) dat nieuwe verwarmingsinstallaties efficiënter zijn dan de huidige cv-ketels. Dat betekent dat als je vanaf 2026 je cv-ketel gaat vervangen, je verplicht bent om minimaal een hybride warmtepomp te installeren. Ook een volledig elektrische warmtepomp of aansluiting op een warmtenet is mogelijk.

Op deze verplichting komen uitzonderingen, als een woning niet goed te verwarmen is met een (hybride) warmtepomp of als het teveel kost. Bij een uitzondering ben je dus niet verplicht om een efficiënter alternatief te laten installeren bij vervanging van de huidige cv-ketel. De uitzonderingen zijn vooralsnog:

• Bij een terugverdientijd van langer dan 7 jaar. 
• Voor monumenten en gestapelde bouw (bijvoorbeeld een appartementencomplex/flat).
• Wanneer de woning binnen 10 jaar op een collectieve wijkoplossing, zoals een warmtenet, wordt aangesloten. 
• Wanneer de buitenunit niet binnen de geluidsnormen kan worden geplaatst.

De plannen worden de komende tijd verder uitgewerkt. Zo is de terugverdientijd van een warmtepomp afhankelijk van veel factoren en is het nog niet duidelijk hoe de overheid deze gaat berekenen. Meer informatie over deze verplichting vind je op de website van de Rijksoverheid.

De vraag naar warmtepompen is in korte tijd enorm gestegen. Hierdoor zijn er wachttijden ontstaan. In de eerste helft van 2023 zijn de wachttijden afgenomen naar 3 tot 6 maanden. De verwachting is dat deze steeds korter worden. 

De fabrikanten en installatiebranche werken er hard aan om te zorgen dat er voldoende warmtepompen zijn, zodat bij vervanging van de cv-ketel gelijk een (hybride) warmtepomp geïnstalleerd kan worden. Wanneer dit door welke reden dan ook niet meteen kan, is het mogelijk dat de installatie in twee stappen gebeurt. Dus eerst de cv-ketel vervangen waarna de installateur zo snel als dat weer kan er een hybride warmtepomp bij plaatst.

Laat je niet ontmoedigen en begin alvast met uitzoeken welke soort warmtepomp in jouw situatie de beste keus is en wat voor jou de beste stappen zijn om je woning te verduurzamen.

Heb je een keus gemaakt, maar kan je niet direct terecht bij een bedrijf? Vraag dan of je op een wachtlijst kan komen, zodat je aan de beurt komt wanneer de achterstand wordt ingelopen. 

In de transitievisie warmte geeft jouw gemeente aan hoe jouw wijk van het aardgas af gaat, en wanneer. Kijk voor meer informatie op de site van jouw gemeente.

Komt er een warmtenet, maar duurt dat nog 10-20 jaar, dan kan je ervoor kiezen om in de tussentijd een (hybride) warmtepomp aan te schaffen. Een warmtepomp gaat namelijk zo’n 15 jaar mee.

Ook als je in een appartement woont en te maken hebt met een VvE, zijn er mogelijkheden om een warmtepomp te nemen. Maar als appartementseigenaar ben je vanaf 2026 niet verplicht om een (hybride) warmtepomp aan te schaffen. Lees wat je met je VvE kunt doen.

Wil je persoonlijk advies voor jouw situatie? Het energieloket van jouw gemeente kan je helpen. De contactgegevens vind je op de pagina Vind het energieloket in jouw gemeente. 

Een hybride warmtepomp werkt met de bestaande verwarming (radiatoren, convectoren, vloerverwarming enzovoort) in huis. Hoe groter de capaciteit van je verwarming, hoe efficiënter de warmtepomp werkt, hoe minder vaak de cv-ketel hoeft bij te schakelen, en hoe meer aardgas je bespaart.

Het kan dus helpen om de capaciteit van je radiatoren te vergroten. Bovendien heb je voldoende capaciteit nodig wanneer je de stap neemt om helemaal van het aardgas af te gaan (met een volledig elektrische warmtepomp, warmtenet, of groen gas in combinatie met een hybride warmtepomp).

Hoe kun je de capaciteit van je verwarming vergroten?

• Met radiatorventilatoren. Deze ventilatoren zijn los te koop en verspreiden de warmte lucht sneller door de ruimte.  
• Met vloerverwarming of wandverwarming. Bijvoorbeeld als de vloer vervangen wordt of bij verbouwen. 
• Met grotere radiatoren of convectoren die gemaakt zijn voor verwarmen op lage temperatuur. 
• Met extra radiatoren.

Meer weten hierover? Je vindt het op de pagina Lage temperatuur verwarming op de website van Milieu Centraal.

Doe de verwarmingstest

Met de Verwarmingstest ontdek je of jouw verwarming voldoende warmte afgeeft voor verwarmen met een warmtepomp. In deze test zet je de cv-ketel op 50 graden en kijk je of het warm genoeg blijft in huis. Op basis hiervan krijg je inzicht in hoe je verwarmingssysteem werkt. Meld je hier aan voor de verwarmingstest.

De stichting Nationale Milieudatabase heeft onderzoek gedaan naar de milieu-impact van de materialen in de warmtepomp. Die milieu-impact blijkt hoger dan eerder werd aangenomen. Belangrijk om te weten is dat dit onderzoek alleen gaat over het apparaat zelf, dus: de materialen. Bijvoorbeeld metaal, plastic, elektronica en koudemiddel. Het onderzoek zegt niets over de milieuvoordelen van de warmtepomp tijdens het gebruik. In de gebruiksfase bespaart de warmtepomp juist veel CO2-uitstoot.

In de gebruiksfase heeft de warmtepomp een grote milieuwinst vergeleken met een cv-ketel. De warmtepomp gaat veel zuiniger met energie om, waardoor tijdens de levensduur veel minder CO2 wordt uitgestoten. Bij een volledig elektrische warmtepomp is het verschil zo’n 40 tot 55% in het voordeel van de warmtepomp. Tijdens de gebruiksfase ontsnapt er wel een klein beetje koudemiddel uit het apparaat. Over de hele levensduur is dat vergelijkbaar met 50 tot 350 kilo CO2. Maar ter vergelijking: in een goed geïsoleerde hoekwoning is de CO2-besparing per jaar zo’n 1.100 kilo CO2, dus vele malen hoger.

Het is wel belangrijk om de milieu-impact van apparaten steeds kleiner te maken. Bijvoorbeeld door materialen te hergebruiken of te recyclen. Of door te zorgen dat apparaten langer meegaan. En door koudemiddelen te gebruiken met een veel lagere klimaatimpact.

Ja, dat heeft zin. Als je cv-ketel het nog goed doet, en nog niet zo oud is (bijvoorbeeld zo’n 5 jaar) kan je een hybride warmtepomp combineren met je huidige cv-ketel. Je hoeft je cv-ketel niet voortijdig te vervangen of te wachten tot je cv-ketel aan vervanging toe is.

Is je cv-ketel al wat ouder, kun je ook meteen een hybride warmtepomp aanschaffen. Maar in dat geval kun je er ook voor kiezen om te investeren in betere isolatie om gas te besparen. Zo kun je straks in één keer overstappen op een volledig elektrische warmtepomp zodra je cv-ketel aan vervanging toe is. 

Groen gas en waterstof zijn beperkt beschikbaar, daarom is het nodig deze stoffen alleen te gebruiken waar dat echt nodig is. Voor de meeste woningen zijn voldoende alternatieve oplossingen beschikbaar om de vraag naar aardgas te beperken. Een klein deel van de huizen kan niet verwarmd worden met een warmtenet of volledig elektrische warmtepompen. Dan is groen gas een optie als aanvulling op de hybride warmtepomp. Als bewoner kan je hier niet zelf voor kiezen.

De problemen rondom het stroomnet spelen op dit moment vooral op het hoogspanningsnet voor grootverbruikers (zoals industrie en zonneparken). Op dat net is het bijvoorbeeld soms niet mogelijk om nieuwe zonneparken aan te sluiten. Particulieren hebben daar geen last van, want zij zijn aangesloten op het laagspanningsnet.

Overweeg je de aanschaf van een warmtepomp? Dan is er op dit moment voldoende capaciteit op het net. Alleen in uitzonderlijke gevallen ontstaat er een probleem. Zo kan in wijken waar oude elektriciteitskabels liggen een piekmoment van zonnestroom zorgen voor overbelasting waardoor een klein deel opgewekte zonnestroom niet teruggeleverd kan worden aan het net. Zonnepanelen schakelen dan automatisch tijdelijk uit. Voor warmtepompen zijn geen problemen bekend.

In de komende jaren heeft het net een grotere capaciteit nodig. Netbeheerders zijn daarom bezig met het verzwaren van het net in wijken waar nog oude elektriciteitskabels liggen, zodat aan de groeiende stroomvraag kan worden voldaan. Ook zelf slim omgaan met de stroom helpt problemen voorkomen. Op de website van Milieu Centraal staat meer informatie hierover.