Natuurvriendelijk isoleren
Als je je huis beter gaat isoleren, kun je beschermde dieren verstoren of doden. Dat is niet goed voor de natuur en biodiversiteit. Daarom is het verboden volgens de regels voor flora en fauna in de Omgevingswet. Hoe je ervoor zorgt dat isolatie een positief effect heeft op jouw woning én die van beschermde dieren, lees je op deze pagina.
Hoe kan ik mijn huis isoleren volgens de wet?
Bij het isoleren van woningen lopen beschermde diersoorten veel risico. Bijvoorbeeld vleermuizen. Die kunnen leven in de spouwmuur van jouw woning. Zij kunnen gedood worden als er isolatiemateriaal in de spouwmuur wordt gespoten. Ook andere dieren lopen risico.
Daarom moesten woningeigenaren volgens de regels voorafgaand aan de werkzaamheden eerst duur en tijdrovend ecologisch onderzoek laten doen. En er was een vergunning nodig voor je met de werkzaamheden kon starten. Nu is er door de overheid, samen met provincies en verschillende andere partijen, een landelijke oplossing bedacht die dit makkelijker moet maken. Zo kun je toch verduurzamen, terwijl je rekening houdt met het beschermen van dieren.
Oplossing op korte termijn: natuurvriendelijk isoleren
Momenteel kun je je huis isoleren door te kiezen voor een bedrijf dat natuurvriendelijk kan isoleren. Het bedrijf zorgt er dan voor dat er geen beschermde dieren worden verstoord of gedood tijdens de werkzaamheden. Je hebt dan geen ecologisch onderzoek of vergunning meer nodig. Steeds meer bedrijven kunnen natuurvriendelijk isoleren. Het werkt zo:
- Het bedrijf houdt rekening met broedseizoenen van vogels en kraam- en overwinteringsperiode van vleermuizen. Dit kan betekenen dat het isolatiebedrijf nog even moet wachten tot ze kunnen starten met de werkzaamheden. Zorg dat je alle afspraken al hebt gemaakt, zodat je zo snel mogelijk kan beginnen.
- Het bedrijf plaatst kapjes over openingen zoals gaten in de gevel. Dankzij deze ‘exclusion flaps’ kunnen vleermuizen wel wegvliegen, maar niet terug.
- Het bedrijf regelt vervangende verblijfplaatsen voor beschermde dieren maken door ruimte over te laten in de spouw.
- Het bedrijf doet een melding van de werkzaamheden bij de provincie.
Om ervoor te zorgen dat in deze tussenperiode toch niet te veel beschermde dieren worden verstoord of hun verblijfplaats kwijt raken, heeft de overheid een paar randvoorwaarden gesteld:
- Aan het natuurvriendelijk isoleren zonder ecologisch onderzoek of vergunning is een maximum gesteld per buurt. Is het maximum bereikt in jouw buurt, dan schuiven de werkzaamheden door naar het eerstvolgende beschikbare moment. Je moet dan dus even wachten. Tip: regel alles alvast met het isolatiebedrijf, zodat je weet dat de maatregelen plaats gaan vinden.
- De uitzondering van natuurvriendelijk isoleren zonder ecologisch onderzoek of vergunning geldt alleen voor grondgebonden particuliere koopwoningen tot maximaal een vierde woonlaag. Ook een kleine VvE met gesplitste boven- en benedenwoning kan dus gebruikmaken van deze uitzondering. Voor grotere VvE’s geldt dat niet, omdat in deze gebouwen vaak grotere groepen vleermuizen kunnen zitten en er dus een groot ecologisch risico is als die verblijfplaats wegvalt. Grotere VvE’s moeten dus voorafgaand aan de werkzaamheden ecologisch onderzoek laten doen. Hierbij kun je gebruikmaken van de SVVE-subsidie, die 75% van de kosten voor het onderzoek vergoed.
Wil je weten wat er nog meer gebeurt om op de korte termijn te zorgen dat beschermde dieren geen risico’s lopen? Lees verder op de website van Milieu Centraal.
Voorbeeld van een nestplek voor vleermuizen op de gevel.
Soortenmanagementplan (smp)
Het soortenmanagementplan (smp) wordt gezien als oplossing voor de lange termijn. Dit is een plan waarin voor een bepaald gebied, meestal een gemeente, in kaart wordt gebracht welke beschermde soorten er leven en hoe deze soorten behouden blijven. Er staat ook in hoe soorten duurzaam kunnen blijven leven bij schade door maatregelen zoals na-isolatie. Op basis van zo’n soortenmanagementplan krijgt de gemeente dan een gebiedsgerichte omgevingsvergunning van de provincie en daar kun je als woningeigenaar ook gebruik van maken.
Een provincie kan ook een tijdelijke ontheffing voor de gemeente geven als het soortenmanagementplan nog in ontwikkeling is. Dat noem je dan een pre-SMP. Als woningeigenaar kun je dan wel gaan isoleren, zolang je daarvoor een bedrijf inschakelt dat werkt volgens de methode van natuurvriendelijk isoleren. Sommige gemeenten in Nederland werken al met een SMP.
Natuurbescherming bij andere verduurzamingsmaatregelen
Ook bij andere verduurzamingsmaatregelen, zoals het plaatsen van zonnepanelen, moet je rekening houden met de Omgevingswet. Benieuwd waar je precies op moet letten? Lees het op de website van Milieu Centraal.
Veelgestelde vragen over natuurbescherming in de omgevingswet
De regels zijn nodig om natuurgebieden en plant- en diersoorten in Nederland te beschermen en kwetsbare soorten niet verdwijnen. Veel verschillende plant- en diersoorten zorgen dat de natuur tegen een stootje kan. Wereldwijd en ook in Nederland staat de biodiversiteit onder druk omdat soorten verdwijnen.
De wet is gericht op het beschermen van planten en dieren die hier van nature voorkomen (dat noemen we ook wel ‘inheemse flora en fauna’). Het gaat om veel planten en dieren in de natuur, maar bijvoorbeeld niet om huisdieren of duiven in de stad. Sommige soorten - zoals verschillende soorten vleermuizen, gierzwaluwen en steenuilen - zijn zo kwetsbaar in Nederland dat ze extra bescherming nodig hebben. In de wet staan extra voorschriften om de kwetsbare inheemse soorten te beschermen.
Het is algemeen verboden om dieren te hinderen, verstoren en doden. Bijna iedereen weet dat je niet op dieren mag jagen of zomaar een boom mag omkappen in het bos. Maar de wet gaat nog een stukje verder. Je mag ook geen nestplekken weghalen of beschermde dieren verstoren in en rond je huis. En dat kan gebeuren bij sommige maatregelen zoals na-isolatie, een verbouwing, zonnepanelen plaatsen of naden en kieren dichten.
Er bestaan honderden beschermde diersoorten. Je mag de dieren (fauna) niet doden of in gevaar brengen. Ook mag je ze niet hinderen door een nest- of verblijfplaats weghalen of de toegang ertoe te blokkeren. Bekijk de lijst.
Het bedrijf dat natuurvriendelijk isoleert, houdt rekening met broedseizoenen van vogels en kraam- en overwinteringsperiode van vleermuizen. Dit kan betekenen dat het isolatiebedrijf nog even moet wachten tot ze kunnen starten met de werkzaamheden. Zorg dat je alle afspraken al hebt gemaakt, zodat je zo snel mogelijk kan beginnen.
Het bedrijf plaatst kapjes over openingen zoals gaten in de gevel. Dankzij deze ‘exclusion flaps’ kunnen vleermuizen wel wegvliegen, maar niet terug. Het regelt vervangende verblijfplaatsen voor beschermde dieren maken door ruimte over te laten in de spouw. Ook doet het bedrijf een melding van de werkzaamheden bij de provincie.
Hoeveel dit kost, verschilt per type woning. Bij een vrijstaand huis moet je bijvoorbeeld meer handelingen verrichten dan bij een tussenwoning. En soms is er een hoogwerker nodig. Je kunt denken aan kosten tussen de € 300 en € 1.000: controleer bij isolatiebedrijven wat de prijs voor jouw huis zal zijn.